Aktualności

W dniu 01.03.2022 r. odbyło się X spotkanie Grupy Roboczej ds. współpracy edukacji i biznesu w sektorze gospodarki odpadami (GRGO). Spotkanie zostało poświęcone ocenie programów studiów pod kątem potrzeb sektora gospodarki odpadami.

Do najważniejszych wniosków i spostrzeżeń z przeprowadzonej analizy programów nauczania na dwunastu wybranych uczelniach wyższych (biorąc pod uwagę rodzaj studiów) na których wykładane są przedmioty związane z branżą gospodarki odpadami (GO) należą:

1. Studia stacjonarne I stopnia – wydziały/kierunki, na ogół nie maja problemów z frekwencją studentów. Zaobserwowano następującą prawidłowość:

• gdy przedmiotów GO jest < 4, nie zaobserwowano problemów z frekwencją studentów,
• gdy przedmiotów GO jest > 5, to 30% analizowanych kierunków wykazywało problemy z frekwencją studentów.

Zaobserwowano również, że po I stopniu studiów dalsze studia kierunkowe GO II stopnia wybiera jedynie 23% studentów.

2. Studia stacjonarne II stopnia – wydziały/kierunki miewają problemy z frekwencją. Zaobserwowano następującą prawidłowość:

• gdy przedmiotów GO jest <4, to problemy z frekwencją odnotowano jedynie na 1 kierunku,
• gdy przedmiotów GO jest >5, to 55% kierunków wykazywało problemy z frekwencją studentów.

3. Studia zaoczne – większe zainteresowanie wśród studentów jest studiami zaocznymi I stopnia. Natomiast na studiach zaocznych II stopnia 50% kierunków ma znaczne problemy z frekwencją.

Zaobserwowano, że jedynie 18% studentów I stopnia wybiera II stopień studiów zaocznych związanych z GO.

4. Studia podyplomowe – odbywają się na 3 z 4 uczelni i cieszą się zainteresowaniem. Problemy z naborem odnotowano na AGH (Strategie biznesowe w Gospodarce o Obiegu Zamkniętym), ale należy zaznaczyć, że są to nowe studia, które miały się rozpocząć w trakcie trwania pandemii.

Natomiast należy podkreślić, że bardzo dużym zainteresowaniem (maksymalna frekwencja słuchaczy) cieszą studia podyplomowe na SGGW (Zarządzanie Środowiskiem i Gospodarka Odpadami). Studia te są prowadzone przez specjalistów z SGGW, zaproszonych wykładowców z innych uczelni oraz praktyków, czyli pracowników przedsiębiorstw oraz państwowych instytucji zajmujących się zarządzaniem środowiskiem i gospodarką odpadami.

Ponadto podczas analizy zaobserwowano, że:

• Zainteresowanie kształceniem na kierunkach GO charakteryzuje się tendencją malejącą.
• Na wielu uczelniach nie są prowadzone ani studia zaoczne ani podyplomowe.
• Najwięcej studentów jest na studiach stacjonarnych, następnie na zaocznych i na końcu na Wyjątek stanowi Politechnika Warszawska, gdzie więcej studentów jest na studiach zaocznych niż na stacjonarnych.
• Najwięcej przedmiotów związanych z GO jest nauczanych na studiach stacjonarnych, a następnie na podyplomowych i zaocznych.
• Jeśli chodzi o liczbę przedmiotów związanych z sektorem GO prowadzonych na I i II stopniu studiów, to zależy ona od danej uczelni (czasami więcej przedmiotów GO jest na I a czasami na II stopniu studiów).

Do najważniejszych spostrzeżeń panelu eksperckiego należą:

I. Programy nauczania na uczelniach wyższych

• Często studenci mają trudności w opanowaniu materiału nauczania na I roku studiów, szczególnie z zakresu przedmiotów ścisłych, takich jak: matematyka, fizyka, chemia.
  Przyczyną jest niedostosowanie programów studiów i wymagań, stawianym studentom w pierwszym semestrze nauki, do podstawy programowej w szkołach średnich, dlatego potrzebna jest lepsza komunikacja pomiędzy szkolnictwem średnim a wyższym, tak aby nauka na I roku szkolnictwa wyższego nadążała za zmianami w programach nauczania w szkolnictwie średnim.
• Dobre rozwiązania zaobserwowano na niektórych uczelniach, które przyjmują studentów na pierwszy rok studiów, a następnie pierwsze miesiące nauki poświęcają na uzupełnienie braków edukacyjnych z zakresu przedmiotów ścisłych: matematyki, fizyki, chemii. Prowadzi to do nabycia brakującej wiedzy i już dalszego niezakłóconego studiowania.
• Należy rozważyć ustalenie minimum programowego na poszczególnych wydziałach w szkolnictwie wyższym, zwłaszcza jeśli chodzi o przedmioty ścisłe tak jak ma to miejsce w szkolnictwie średnim (np.  na Politechnice Białostockiej na jednym z wydziałów testuje się w tej chwili system zbierania od wykładowców informacji, jakie minimalnie zagadnienia (z matematyki, fizyki, chemii) są potrzebne w dalszej nauce i właśnie na te zagadnienia jest kładziony nacisk podczas nauczania na pierwszym roku studiów).
• Dobrym rozwiązaniem, aby studenci widzieli jak wyglądają nowoczesne instalacje stosowane w sektorze GO są „Laboratoria wirtualne”. Jest to ciekawe rozwiązanie, gdyż często uczelni nie stać na zakup nowoczesnych linii technologicznych, na których mogłyby się odbywać ćwiczenia na uczelni. Poprzez uczestniczenie w „Laboratoriach wirtualnych” studenci mogą zapoznać się z działaniem wielu nowoczesnych linii technologicznych stosowanych w różnych branżach sektora.

II. Lepszy PR i informacja

• Potrzebna jest promocja sektora GO, który jest mało znany. Ważne jest również prowadzenie promocji kierunków związanych z sektorem GO – zamieszczanie przez wydziały na stronach internetowych konkretnych informacji dot. nauczanych przedmiotów, możliwości zatrudnienia, kariery zawodowej oraz zarobków. Brak przejrzystej informacji powoduje, że studenci dość przypadkowo rozpoczynają kierunek studiów i w efekcie okazuje się, że to jednak nie jest dla nich ścieżka dalszej kariery, w związku z czym rezygnują.
• Ważne jest dobranie atrakcyjnej nazwy dla kierunku studiów. Czasem nazewnictwo kierunku studiów (np. Gospodarowanie zasobami i odpadami), które wydawało się bardzo ciekawe pod względem nauczania, nie miało żadnego zainteresowania wśród studentów. Czasami mamy też do czynienia z efekt nowości jak np. na Politechnice Warszawskiej gdzie kierunek „Biogospodarka” był na początku bardzo oblegany i popularny, natomiast z czasem stracił popularność i prawdopodobnie będzie zamknięty, z powodu braku zainteresowania studentów.

III. Nauczanie na uczelniach wyższych

Rozwiązania mogące poprawić symbiozę i współpracę pomiędzy szkolnictwem wyższym a biznesem (firmami sektora):

• Zatrudnianie pracowników firm na uczelniach w celu prowadzenia konkretnych wykładów lub ćwiczeń (niestety widocznym problemem są stawki uczelniane, które są zupełnie nieatrakcyjne i powodują, że osoby z branży nie są zainteresowane nawiązywaniem współpracy).
• Tworzenie studiów podyplomowych dedykowanych konkretnym potrzebom przedsiębiorstw lub konkretnym technologiom GO.
• Tworzenie studiów podyplomowych, rozszerzających kierunkową wiedzę ekspertów tak, aby np. inżynier mechanik, automatyk czy elektryk (na których jest największe zapotrzebowanie w zakładach przetwarzania odpadów/recyklingu), mógł poszerzyć swą wiedzę o potrzebne elementy GO.
• Większe ukierunkowanie II stopnia studiów pod daną technologię/proces (spowodowałoby to, że student lepiej byłby zorientowany, czego oczekiwać po II stopniu studiów i jakie konkretne umiejętności nabędzie po ich ukończeniu).

IV. Inne uwagi ekspertów:

• Potrzebna jest lepsza symbioza pomiędzy szkolnictwem średnim i wyższym a biznesem.
• Nie da się wykształcić studentów na regularnych studiach, aby mieli dogłębną wiedzą na temat każdej technologii stosowanej w GO.
• W zakładach przetwarzania odpadów/recyklingu potrzebny jest głównie absolwent automatyki, mechaniki, elektroniki, itp. a nie gospodarki odpadami. Absolwent gospodarki odpadami to ok. 10-15% zapotrzebowania sektora.
• Opracowywana obecnie Sektorowa Rama Kwalifikacji może być dobrym punktem do opracowania Mapy Kwalifikacji, identyfikującej popyt i podaż na konkretne zawody. Mapa Kwalifikacji to praktyczne narzędzie ilustrujące możliwości rozwoju, polegające na mapowaniu dostępnych kwalifikacji w sektorze i szukaniu pomiędzy nimi łączników w postaci efektów uczenia się.

Na zakończenie spotkania  przedstawicielki PARP oraz firmy DANAE przedstawiły wybrane wyniki badania Branżowego Bilansu Kapitału Ludzkiego dla sektora odzysku materiałowego surowców dotyczące:

• Sytuacja w branży materiałowego odzysku surowców,
• Główne procesy biznesowe i kluczowe stanowiska w branży,
• Bilans kompetencji,
• Zapotrzebowanie na pracowników,
• Przygotowanie do pracy w branży,
• Ocena kompetencji pracowników i ich rozwój,
• Kierunki i scenariusze rozwoju,
• Przyszłość stanowisk w branży,
• Rekomendacje

Prace GRGO będą kontynuowane podczas kolejnych spotkań.